پیشرفتهای بهداشتی در چند دهه اخیر با افزایش طول عمر و امید به زندگی همراه بوده و این در حالی است که صنعتی شدن و تغییر در شیوه های زندگی و عوامل محیطی سبب شده تا الگوی بار بیماریها تغییر نماید.
استئوپروز مشکل شایع سیستم های بهداشتی و به عبارتی اپیدمی پنهان دنیای امروز است. این بیماری با کاهش توده استخوانی و افزایش شکستگی استخوان همراه است. تخمین زده می شود حدود 200 میلیون نفر از جمعیت زنان در سراسر جهان مبتلا به این بیماری هستند. در سال 1990 علت 30% از کل شکستگی های لگن در آسیا استئوپروز گزارش شده است. شکستگی ناشی از استئوپروز علاوه بر تحمیل ناتوانی و مرگ و میر، به تنهایی سالانه بیش از 3 بیلیون دلار هزینه مستقیم برای سرویس های بهداشتی در آمریکا به همراه داشته است. بر اساس مطالعات سازمان بهداشت جهانی، در سال 2050 بیش از 530 میلیون فرد مسن بالای 65 سال در آسیا زندگی خواهند کرد و متعاقب آن بیش از 50% کل شکستگی های لگن در آسیا اتفاق خواهد افتاد؛ بنابراین استئوپروز با سیر رو به رشد خود مشکل جدی تری در این کشورها بوجود خواهد آورد.
نتایج طرح جامع پیشگیری، تشخیص و درمان استئوپروز در کشور که توسط مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری معاونت سلامت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی انجام شده نشان می دهد که حدود 70% زنان و 50% مردان بالای 50 سال مبتلا به استئوپروز یا استئوپنی هستند. همچنین شیوع کمبود ویتامین D در حدود 40%-80% در مناطق مختلف بوده است، این در حالی است که میزان مصرف کلسیم تنها 60% و مصرف ویتامین D 15% نیاز روزانه بوده است. غنی سازی مواد غذایی و ترویج فرهنگ مصرف لبنیات از اقدامات مناسب در جهت مقابله با این بیماری می باشد. لذا پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی اقدام به غنی سازی شیر با ویتامین D نموده است.
در مجموع به نظر می رسد استئوپروز مشکل جدی سیستم بهداشتی کشور بوده که با توجه به تغییر الگوی جمعیتی، ابعاد وسیع تری نیز در سال های آتی به خود می گیرد. پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در راستای مقابله با این معضل بهداشتی و استفاده بهینه از منابع موجود اقدام به طراحی و تاسیس شبکه تحقیقات استئوپروز و انجمن استئوپروز ایران نموده است. همچنین جهت تبادل بین المللی تجارب به عضویت بنیاد بین المللی پوکی استخوان که معتبرترین تشکل جهانی در این مینه می باشد درآمده است.
دکتر نوشین فهیم فر
رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز